3 Typy renowacji fortepianów

SAP Renovation prezentuje 3 warianty renowacji fortepianów:

1. Odbudowa
2. Restauracja
3. Odświeżenie

Różnią się one od siebie zakresem przeprowadzonych prac, które znacząco wpływają na:

1. Potencjał dźwiękowy instrumentu ( rosnący przy zwiększaniu zakresu renowacji części akustycznej i mechanicznej)

2. Komfort i bezpieczeństwo w użytkowaniu instrumentu (parametry rosnące przy zwiększaniu zakresu renowacji obudowy, części akustycznej i mechanicznej )

3. Wygląd i estetykę (parametry rosnące przy zwiększaniu zakresu renowacji obudowy, części akustycznej i mechanicznej )

Wartości tych trzech parametrów sytuują się na różnych poziomach, w zależności od typu renowacji, jak poniżej:

a) możliwe do osiągnięcia na poziomie max 95% ze 100% w odbudowanym

b) możliwe do osiągnięcia na poziomie max 65% (część akustyczna: max. 80%, część mechaniczna: max 50% – średnia to 65%) ze 100% w odrestaurowanym

c) możliwe do osiągnięcia na poziomie max 38,5% (część akustyczna: max. 49%, część mechaniczna: max 28% – średnia to 38,5%) ze 100% w odświeżonym

Dlaczego wymiana komponentów fortepianu jest tak ważna?

Fortepiany poddawane zabiegom renowacyjnym to z reguły wiekowe instrumenty, a co za tym idzie elementy drewniane, z których instrumenty w większości są wykonane, są również wieloletnie.
Właściwości fizyczne drewna ulegają zmianom w czasie, tracąc własności takie jak:

• wygląd,
• nasiąkliwość,
• gęstość,
• izolacyjność akustyczną,
• trwałość.

Oprócz elementów drewnianych zaleca się wymienić elementy galanterii.

Części typu: zawiasy, okucia ulegają zniekształceniom poprzez lata eksploatacji instrumentu. Zmęczenie materiału powoduje jego osłabienie.

W obudowie fortepianu mogą mieć miejsce następujące nieprawidłowości z uwagi na zaniechanie wymiany elementów obudowy na nowe:

• nieprawidłowe dopasowanie elementów obudowy do siebie ograniczające prawidłowe spełnianie swojej funkcji
• nietrwałe przytwierdzenie elementów do siebie spowodowane słabą kondycją drewna, a co za tym idzie osłabioną siłą trzymania wkrętów łączących
• nieestetyczny wygląd spowodowany mniejszym lub większym wykrzywieniem, ugięciem elementu, uszkodzeniem

Najpoważniejszym z następstw braku wymiany części obudowy na nowe jest (mimo, że elementy obudowy sprawiają wrażenie będących w dobrej kondycji) ryzyko uszkodzenia mechanicznego instrumentu, nie mówiąc już o uszczerbku na zdrowiu czy narażeniu życia pianisty, stroiciela, itp. (np. w przypadku osłabionej struktury drewna nóg fortepianu, czy wypaczonych mocowań nóg)

W części akustycznej instrumentu mogą mieć miejsce następujące nieprawidłowości z uwagi na zaniechanie wymiany elementów na nowe lub braku naprawy starych elementów:

• brak przejrzystości dźwięku, jego rozprzestrzeniania się i głębi (uszkodzone, popękane, bez właściwego wyniesienia dno rezonansowe)
• brak stabilności stroju – częste rozstrajanie się instrumentu (zmęczony materiał strojnicy, pęknięcia )
• przydźwięki towarzyszące dźwiękowi podstawowemu (stare pordzewiałe struny, zmęczone agrafy, zniszczone nakładki mostków)
• utrata jakości i siły dźwięku (stare struny, pęknięcia na ramie żeliwnej, uszkodzone, popękane dno rezonansowe)
• nieestetyczny wygląd spowodowany widocznymi pęknięciami drewna lub porowatym lakierem i jego ubytkami  na ramie żeliwnej

W części mechanicznej instrumentu mogą mieć miejsce następujące nieprawidłowości z uwagi na zaniechanie wymiany elementów na nowe lub braku renowacji starych elementów:

• brak możliwości poprawnej regulacji parametrów (niewłaściwe luzy na trzonkach, dźwigniach głównych, klawiaturze i w mechanizmie)
• brak przejrzystości dźwięku, jego rozprzestrzeniania się i głębi (zużyte młotki)
• utrata jakości i siły dźwięku (stare struny, pęknięcia na ramie żeliwnej, uszkodzone, popękane dno rezonansowe)
• niechciane dźwięki wydobywające się podczas pracy elementów mechanizmu i klawiatury spowodowane niewłaściwymi luzami
• brak poprawnej repetycji, utrata dynamiki (niewłaściwe luzy na trzonkach, dźwigniach głównych, klawiaturze i w mechanizmie)
• brak jakości, przejrzystości dźwięku (zużyte młotki)
• dyskomfort gry (popękane nakładki klawiszy, nierówne przerwy między klawiszami, wystające nakładki klawiatury poza bok drewna klawisza)
• przydźwięki ze złym tłumieniem (zużyty filc tłumika, niewłaściwe luzy w prowadnicach tłumika i urządzeniu tłumikowym)
• nieestetyczny wygląd (stare zużyte części mechanizmu, urządzenia tłumikowego tłumika i klawiatury)

Poniżej przedstawione zostały zakresy prac 3 typów renowacji fortepianu:

Fortepian odbudowany:

Obudowa instrumentu – podstawowe elementy obudowy podlegające wymianie na nowe:

• dekle
• listwa zamkowa górna
• listwa podpórkowa dekla lub rozetka
• podpórka dekla
• pulpit z nutnikiem i prowadnicami pulpitu
• listwa zamkowa dolna (*nie zawsze się da)
• nakrywa fortepianowa z okuciami
• baczki z okuciami
• listwa przyklawiaturowa
• nogi z mocowaniami nóg i rolkami
• lira za nowymi odbojami, popychaczami i pedałami
• elementy galanterii służące do łączenia elementów ze sobą

Część akustyczna instrumentu – podstawowe elementy części akustycznej podlegające wymianie na nowe:

• dno rezonansowe
• nakładki mostków (wiolinowy i basowy)
• struny (stalowe i basowe)
• kołki stroikowe
• strojnica
• agrafy (*brak możliwości zamówienia nowych – w niektórych starszych modelach fortepianów)

Część mechaniczna instrumentu – podstawowe elementy części mechanicznej podlegające wymianie na nowe:

• Mechanizm
• Dźwignie główne
• Młotki
• Trzonki
• Klawiatura z pilotami i chwytnikiem z prętami
• Urządzenie tłumikowe
• Tłumik

Fortepian odrestaurowany – zakres renowacji

Obudowa instrumentu – elementy obudowy instrumentu podlegające wymianie na nowe, z uwagi na:

• wypaczenie, wykrzywienie elementu
• zmęczenie materiału, osłabienie jego struktury
• uszkodzenia niemożliwe do naprawy

Część akustyczna instrumentu  – elementy części akustycznej podlegające wymianie na nowe:

• nakładki mostków (wiolinowy i basowy)
• struny (stalowe i basowe)
• kołki stroikowe
• strojnica

Elementy części akustycznej podlegające naprawie:

• dno rezonansowe

Elementy części akustycznej podlegające czyszczeniu/ polerowaniu

• agrafy

Część mechaniczna instrumentu – podstawowe elementy części mechanicznej podlegające wymianie na nowe:

• Młotki
• Trzonki

Elementy części mechanicznej podlegające zabiegom renowacyjnym przywracającym ich poprawne działanie:

• Mechanizm (czyszczenie z wymianą filców)
• Dźwignie główne
• Klawiatura z pilotami i chwytnikiem z prętami
• Urządzenie tłumikowe
• Tłumik (czyszczenie z wymianą filcu)

Fortepian odświeżony – zakres renowacji

Obudowa instrumentu – plementy obudowy instrumentu podlegające wymianie na nowe, z uwagi na:

• wypaczenie, wykrzywienie elementu
• zmęczenie materiału, osłabienie jego struktury
• uszkodzenia niemożliwe do naprawy

Część akustyczna instrumentu – podstawowe elementy części akustycznej podlegające wymianie na nowe:

• struny (stalowe i basowe)
• kołki stroikowe

Elementy części akustycznej podlegające naprawie:

• dno rezonansowe

Elementy części akustycznej podlegające czyszczeniu

• nakładki mostków (wiolinowy i basowy)
• agrafy

Elementy części akustycznej pozostawione w stanie pierwotnym (bez naprawy czy wymiany na nowe)

• strojnica

Część mechaniczna instrumentu – elementy części mechanicznej podlegające zabiegom renowacyjnym przywracającym ich poprawne działanie:

• Młotki (szarfowanie)
• Trzonki (czyszczenie)
• Mechanizm (czyszczenie z wymianą filców)
• Dźwignie główne
• Klawiatura z pilotami i chwytnikiem z prętami
• Urządzenie tłumikowe
• Tłumik (czyszczenie z wymiana filcu)

Instrumenty odrestaurowane mogą być częściowo odbudowane.

Użyliśmy odpowiednich oznaczeń, aby móc je łatwo weryfikować, jak poniżej:

• Odrestaurowany O+: to instrument, który został odrestaurowany, jednakże jego obudowa została odbudowana.
• Odrestaurowany A+: to instrument, który został odrestaurowany, jednakże jego część akustyczna została odbudowana.
• Odrestaurowany M+: to instrument, który został odrestaurowany, jednakże jego część mechaniczna została odbudowana.